Heb je etalagebenen? Laat je voeten geregeld controleren!

Perifeer Arterieel Vaatlijden (PAV), in de volksmond beter bekend als etalagebenen, is een veelvoorkomende aandoening die de bloedtoevoer naar de benen belemmert. Daardoor kan lopen pijnlijk worden. Wat begint met een vervelend gevoel in de benen, kan uiteindelijk serieuze gevolgen hebben, vooral voor de gezondheid van de voeten. PAV valt sinds kort onder risicovoetzorg. We leggen je graag uit wat PAV is en wat het kan betekenen voor je voeten.

12-03-2025

PAV is een aandoening waarbij de slagaders in de benen vernauwd zijn. Dit zorgt voor een verminderde bloedtoevoer naar de beenspieren. Hierdoor kunnen mensen een krampachtige pijn of een doof gevoel in de benen ervaren als ze zich inspannen, bijvoorbeeld bij lopen. De aandoening wordt ook wel etalagebenen genoemd, omdat mensen met PAV tijdens het lopen vaak even moeten stilstaan om de pijn te laten zakken, alsof ze stoppen om etalages te bekijken.

Looptraining

Een belangrijke behandelmethode voor PAV-patiënten is looptraining bij de fysiotherapeut. Door te bewegen kun je de doorbloeding verbeteren. Het doel is om de (loop)afstand te vergroten en de pijn te verminderen. De term looptraining is misschien wat onhandig gekozen, omdat de fysiotherapeut ook andere vormen van beweging kan bieden, zoals fietsen of krachttraining.

Gevolgen voor de voeten

PAV veroorzaakt niet alleen pijn en ongemak bij het lopen. Een verminderde doorbloeding in de benen kan ook ernstige gevolgen hebben voor de voeten. Ze kunnen koud aanvoelen of er bleek en blauw uitzien. Kleine wondjes genezen vaak langzaam. Ook is er meer kans op infecties, omdat het lichaam zonder voldoende bloed moeilijk kan herstellen. Als wonden onvoldoende behandeld worden, kan dit in het ergste geval zelfs leiden tot amputatie van een teen of een voet.

Jaarlijks voetonderzoek is essentieel

Als je PAV hebt, is het dan ook belangrijk dat je je voeten jaarlijks laat controleren. Voorheen was deze zogeheten risicovoetzorg alleen voor mensen met diabetes. Het aantal wonden en amputaties is door deze aanpak sterk verminderd. Dankzij dit succes is deze voetzorg per januari 2023 uitgebreid naar andere aandoeningen, waaronder PAV. Dat betekent dat je jaarlijks recht hebt op een voetscreening door een podotherapeut. Deze wordt vergoed vanuit de basisverzekering.

Preventieve voetzorg

Bij het voetonderzoek kijken wij onder meer naar de stand van je voeten, of je al voetklachten hebt en of je risico loopt op drukplekken. We kijken hoe groot het risico is op het ontstaan van wonden en wat we kunnen doen om het risico zo laag mogelijk te houden. Ook geven wij patiënten advies over schoenen. Wist je dat 70 procent van de wonden wordt veroorzaakt door slecht schoeisel?

‘Het gaat er vooral om dat mensen gaan bewegen’

Mensen met etalagebenen gaan al minder bewegen, omdat ze pijn hebben. Toch is juist dit de sleutel voor vermindering van pijn. Herman Vetsuypens (59) en Stan Wennekes (28) van FYSIO Lingewaard begeleiden in hun praktijk patiënten met perifeer arterieel vaatlijden. Ze erkennen het belang van voetzorg voor deze patiëntengroep, maar zien ook dat er nog veel winst is te halen in bewustwording.

,,De groep patiënten met vaatlijden groeit. Dat komt door leeftijd, maar het zijn ook mensen met niet altijd de gezondste leefstijl”, weet Stan. Het is daarom vooral belangrijk dat mensen gaan bewegen, zegt hij. ,,Dat kan zijn lopen, fietsen, krachttraining. Je probeert mensen plezier te laten krijgen in bewegen. Als ze er geen plezier in hebben, houden ze het niet vol. Je moet ze dus iets laten doen wat ze zelf ook leuk vinden.”

Het effect is volgens Herman ook goed meetbaar. ,,Je neemt iedere drie maanden een test af om te kijken hoe het gaat. Daar zie je ook de verandering. Mensen ervaren misschien niet altijd dat het beter gaat, maar als je ze de test laat zien, zien ze toch wel verbetering. Iemand die 200 meter kon lopen en nu 400 meter, dat lijkt misschien niet veel, maar dat is wel een verdubbeling.”

Leefstijl

,,Je moet ook wel realistisch zijn in wat haalbaar is voor iemand”, vult Stan aan. ,,De meeste mensen hebben wel een doel, maar deze is niet altijd realistisch. Ze willen bijvoorbeeld geen pijn, maar dat kan niet altijd. We hebben patiënten gehad die geen pijn meer hebben, maar dat is niet bij iedereen haalbaar. De klachten worden wel minder, maar gaan niet over. De lange termijn vind ik het belangrijkst: het veranderen van leefstijl, zoals voeding, stoppen met roken.”

Dat PAV-patiënten nu ook in aanmerking komen voor risicovoetzorg en dus voor een jaarlijks voetonderzoek, is bij de fysiotherapeuten minder bekend. Ze onderschrijven wel het belang hiervan. ,,Bij patiënten met vaatlijden wordt nog niet snel doorverwezen naar de podotherapeut”, weet Stan. ,,Terwijl het juist belangrijk is om wondjes en blessures te voorkomen aan de voet. Door het inschakelen van een podotherapeut voorkom je dat de patiënt een blessure aan de voet krijgt. Met een blessure is de kans groot dat de patiënt weer minder gaat bewegen. En dat is juist zo belangrijk!”

Conclusie

Bij perifeer arterieel vaatlijden is beweging essentieel om de klachten te verminderen. Naast fysieke vooruitgang speelt leefstijlverandering, zoals stoppen met roken en gezondere voeding, een cruciale rol. Een belangrijk, maar nog onderbelicht aspect van de behandeling, is preventieve voetzorg. Jaarlijks voetonderzoek door een podotherapeut kan helpen om wonden en complicaties te voorkomen, waardoor patiënten mobiel blijven en verdere problemen worden beperkt. Deze zorg valt sinds twee jaar onder preventieve voetzorg, waarmee het jaarlijks voetonderzoek onder de basisverzekering valt.

Afspraak maken